UN NUOVO MODO DI SCIOGLIERE I CONTRATTI BILATERALI. AUGUSTO TEIXEIRA DE FREITAS E LA CIRCOLAZIONE DEI MODELLI TRA EUROPA E AMERICA LATINA NEL XIX SECOLO - DOI: 10.12818/P.0304-2340.2019v74p185

Autores

  • Filippo Rossi

Resumo

L’inadempimento del contratto – soprattutto bilaterale – ha conosciuto una storia travagliata. Per meglio comprendere le vicissitudini dell’istituto, e in particolar modo la sua complessa genesi, una valida chiave di lettura può consistere nell’analisi dei codici e dei progetti di codice sudamericani dell’Ottocento. Nello specifico, nuove riflessioni sui rimedi per sanzionare l’inadempimento contrattuale sono fornite dal Brasile del XIX secolo, grazie alle grandi opere di Augusto Teixeria de Freitas: la Consolidação das Leis Civis e l’Esboço de Código Civil.


PAROLE CHIAVE: Diritto privato (storia). Diritto delle obbligazioni e dei contratti. Inadempimento dei contratti. Europa e America Latina. Storia della comparazione giuridica.

Referências

ABÁSOLO, Ezequiel. Aportes del comparatismo jurídico al estudio de la circulación de ideas y experiencias normativas en Europa y América durante la primera mitad del siglo XX. In: ABÁSOLO, Ezequiel (cur.). La cultura jurídica latinoamericana y la circulación de ideas durante la primera mitad del siglo XX. Aproximaciones teóricas y análisis de experiencias. Buenos Aires: Dunken, 2014.

ALTERINI, Jorge H. La influencia del Código Civil Argentino en otras codificaciones. In: La codificación: raíces y prospectiva. Vol. II. La codificación en América. Buenos Aires: EDUCA, 2004.

ALTHUSIUS, Johannes. Dicaelogicae libri tres totum et universum ius, quo utimur, methodice complectentes. Herbornae Nassoviorum: apud Christophorum Corvinum, 1617. In: ALTHUSIUS, Johannes. Dicaelogicae libri tres. Aalen: Scientia, 1967.

ANDRÉS SANTOS, Francisco J. Napoleon in America? Reflection on the concept of ‘Legal Reception’ in the light of Civil Law Codification in Latin America. In: DUVE, Thomas (ed.). Entanglements in Legal History.Conceptual Approaches. Frankfurt am Main: Max Planck Institute for European Legal History, 2014, pp. 297-313.

ANZOÁTEGUI, Víctor Tau. La codificación en Argentina (1810-1870). Mentalidad e ideas jurídicas. Buenos Aires: Imprenta de la Universidad, 1977.

ARGENTINA. Proyecto de Código Civil para la República Argentina. Libro primero. Buenos Aires: Pablo Coni, 1869.

______. Código Civil de la República Argentina: Buenos Aires, Pablo A. Coni, 1869.

______. Código Civil y Comercial de la Nación. Aprobado por ley 26.994. Promulgado según decreto 1795/2014. Buenos Aires: Ministerios de Justicia y Derechos Humanos, 2014.

AUBRY, Charles, RAU, Charles. Cours de droit civil français, traduit de l’allemande, de M. C.S. Zacahriæ, par M. C. Aubry et par M. C. Rau. Vol. I. Strasbourg: F. Lagier, 1839.

AUSTRIA. Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie. Wien: k.k. Hof- und StaatSdruckerey, 1811.

BARBOSA, Samuel Rodrigues. Complexidade e meios textuais de difusão e seleção do direito civil brasileiro pré-codificação. In: FONSECA, Ricardo Marcelo, SEELAENDER, Airton Cerqueira Leite. História do direito em perspectiva: do antigo regime à modernidade. Curitiba: Juruá, 2008, pp. 361-374.

BENETTI TIMM, Luciano. Contratos no direito brasileiro. In: Direito & Justicia, 39 (2003), pp. 224-236.

BIROCCHI, Italo. La questione dei patti nella dottrina dell’Usus Modernus. In: Saggi sulla formazione storica della categoria generale di contratto. Cagliari: CUEC, 1988, pp. 50-82.

______. Causa e categoria generale del contratto. Un problema dogmatica nella cultura privatistica dell’età moderna. Vol I, Il Cinquecento. Torino: Giappichelli, 1997.

______. Alla ricerca dell’ordine. Fonti e cultura giuridica nell’età moderna. Torino: Giappichelli, 2002.

BLONDEAU, Hyacinthe. Des méthodes de classification qui ont été suivies ou proposes, à diverses époques, pour faciliter l’étude du droit privè, et notamment de cettes qui sont adoptés aujourd’hui dans la pluspart des Universités d’Allemagne. In: Thémis, ou Bibliothèque du Jurisconsulte, 3 (1821), pp. 246-27.

______. Essais sue quelque points de Législation et de Jurisprudence. Paris: Imprimerie d’Abel Lanoe, 1819, pp. 117-148.

BORDA, Guillermo A. Manual de Derecho Civil. Parte general, XVIII ed. Buenos Aires: Abeledo-Perrot, 1996.

BRAGA DA CRUZ, Guilherme. A formação histórica do moderno direito privado portuguêz e brasileiro. In: Revista da Faculdade de Direito, 50 (1955), pp. 32-77.

______. O direito subsidiário na história do direito portugêz. In: Revista Portuguesa de História, 14 (1975), pp. 177-316.

BRASILE. Lei de 20 de Outubro de 1823, art. 1. In: Coleção de Leis do Império do Brasil, 1823, vol. I, parte prima. 2. ed. Rio de Janeiro: Imprensa Nacional, 1887, pp. 7-8.

______. Constitução Política do Império do Brasil (Promulgada pela Carta de Lei de 25 de Março de 1824). In: Colleção das Leis di Império do Brasil, 1824. Vol. II, parte prima. 2. ed. Rio de Janeiro: Imprensa Nacional, 1886, pp. 7-38.

______. Código Civil dos Estados Unidos do Brasil (Lei N° 3.071, de 1 Janiero de 1916). São Paulo: Francisco Alves, 1916 (accessibile dal sito della Câmara dos Diputados: www2.camara.leg.br/legin/fed/lei/1910-1919/lei-3071-1-janeiro-1916-397989-publicacaooriginal-1-pl.html).

______. Projecto do Código Civil Brasileiro (projecto primitivo). In: Código Civil Brasileiro. Trabalhos relativos á sua elaboração. Vol. I. Rio de Janeiro: Imprensa Nacional, 1917.

______. Projecto do Código Civil Brasileiro (projecto revisto), In: Código Civil Brasileiro. Trabalhos relativos á sua elaboração. Vol. I. Rio de Janeiro: Imprensa Nacional, 1917.

______. Novo Código Civil. Lei n° 10.406, de 10 de janeiro de 2002. Brasilia: Edição do Senado Federal, 2002.

BRAVO LIRA, Bernardino. Relaciones entre la codificación europea e la ispanoamericana. In: Revista de Estudios Historícos-Jurídicos, 9 (1984), pp. 51-64.

BURDESE, Alberto. La distinzione tra diritti personali e reali nel pensiero di Teixeira de Freitas. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). AugustoTeixeira de Freitas e il diritto latinoamericano. Atti del Congresso internazionale del centenario di Augusto Teixeira de Freitas: Roma, 12/14 dicembre 1983. Padova: CEDAM, 1988, pp. 303-317.

______. Il sistema del codice civile argentino e la distinzione tra diritti personali e reali (dal pensiero di Teixeira de Freitas a quello di Vélez Sarsfield). In: SCHIPANI, Sandro (cur.). Dalmacio Vélez Sarsfield e il diritto latinoamericano: atti del Congresso Internazionale. Padova: CEDAM, 1991, pp. 151-161.

CALDERALE, Alfredo. Diritto privato e codificazione in Brasile. Milano: Giuffrè, 2005.

CAPPELLINI, Paolo. Systema iuris. Vol II. Dal Sistema alla teoria generale. Milano: Giuffrè, 1985.

CARDILLI, Riccardo. Brevi note sul nuovo Codice civile del Brasile. In: Roma e America. Diritto romano comune, 13(2003), pp. 217-230.

CERCHIA, Rossella Esther. Quando il vincolo contrattuale si scioglie. Unicità e pluralità di temi e problemi nella prospettiva europea. Milano: Giuffrè, 2012.

CERCHIA, Rossella Esther, PARINI VINCENTI, Sara. Itinerari in favore della risoluzione del contratto by notice: una prospettiva storico-comparativa. In: MATTEI, Ugo, CANDIAN, Albina, POZZO, Barbara, MONTI, Alberto, MARCHETTI, Carlo (curr.). Un giurista di successo. Studi in onore di Antonio Gambaro, vol. II. Milano: Giuffrè 2017, pp. 971-1009.

CILE. Proyecto de Código Civil (1841-1845). In: Obras Completas de Don Andres Bello. Vol. IX. Santiago de Chile: Pedro G. Ramírez, 1887.

______. Proyecto de Código Civil (1846-1847). In: Obras Completas de Don Andres Bello. Vol. IX, Santiago de Chile: Pedro G. Ramírez, 1887.

______. Proyecto de Código Civil (1853). In: Obras Completas de Don Andres Bello. Vol. XII. Santiago de Chile: Pedro G. Ramírez, 1888.

______. Código civil de la República de Chile. Santiago: Imprenta Nacional, 1856.

COELHO DA ROCHA, Antonio Manuel. Instituiçoes de direito civil portuguez. Coimbra: Imprensa da Universidade, 1848.

CORDOBA, Marcos M. Influencia y recepción de soluciones Europeas en el Código civil y comercial Argentino. In: Jus Civile, 4 (2016), pp. 320-331.

CORREIA TELLES, José Homem. Digesto Portuguêz, ou Tratado dos direitos e obrigaçoes civís, accomodado ás leis e costumes de naçáo portugueza; para servir de subsidio ao novo Codigo Civil. Coimbra, Imprensa da Universidade, 1835, vol. I.

CORVINUS, Arnoldus. Iurisprudentia Romana H. Vulteii contracta. Amsterdamii: apud Ludovicum Elzevirum, 1664.

DE ALMEIDA COSTA, Mário Júlio. História do direito português. Coimbra: Almedina, 2014.

DE ALMEIDA COSTA, Mário Júlio, DE FIGUEIREDO MARCOS, Rui Manuel. Reformas pombalinas dos estudios jurídicos. In: ARAÚJO, Ana Cristina (cur.). O Marquês de Pombal e a Universidade. Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra, 2014, pp. 97-125.

DE FIGUEIREDO MARCOS, Rui. José Homem Correia Telles. In: DOMINGO, Rafael (ed.). Juristas Universales. Madrid-Barcelona: Marcial Pons, 2004. Vol. III, pp. 68-70.

DE SAINT-JOSEPH, Fortuné Antoine. Concordances entre les codes civils étrangers et le Code de Napoléon. Paris: Charles Hingray, 1840.

DIRLIK, Arif. History without a Center? Reflexions on Eurocentrism. In: FUCHS, Eckhardt, STUCKEY, Benedikt (eds.). Across cultural borders. Historiography in Global Perspective. Lanham: Rowman and Littlefield, 2002, pp. 247-284.

DOS SANTOS AMARAL NETO, Francisco. A técnica jurídica na obra de Freitas. A criação da dogmática civil brasileria. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). AugustoTeixeira de Freitas e il diritto latinoamericano. Atti del Congresso internazionale del centenario di Augusto Teixeira de Freitas: Roma, 12/14 dicembre 1983. Padova: CEDAM, 1988, pp. 155-170.

FAIVRE D’AUDELANGE, Charles. Traité de la possession en droit romain. Paris: Louis Delamotte, 1841.

FAVA, Pasquale. Lineamenti storici, comparati e costituzionali del sistema contrattuale verso la European Private Law, in FAVA, Pasquale (cur). Il contratto. Milano: Giuffrè, 2012.

FLORES, Alfredo de J. Entre a Consolidação e o Código: O diálogo entre a doutrina e o mundo forense no Segundo Reinado e no início da República. In: Revista do Instituto histórico e geographico brazileiro, 178 (2017), pp. 53-76.

FONSECA, Ricardo Marcelo. Os juristas e a cultura jurídica brasileira ne segunda metade do século XIX. In: Quaderni Fiorentini, 35.1 (2006), pp. 339-371.

FRANCIA. Ordonnance n° 2016-131 du 10 février 2016 portant réforme du droit des contrats, du régime général et de la preuve des obligations. Accessibile in https://www.legifrance.gouv.fr/eli/ordonnance/2016/2/10/JUSC1522466R/jo/texte.

GANDOLFI, Giuseppe (coord.). Code Européen des Contrats. Avant-projet. Liv. premier. Milano: Giuffrè, 2001.

GERMANIA. Bundesgesez über das Obligationenrecht (Vom 14. Brachmonat 1881.). In: Bundesblatt der Schweizerischen eidgenossenschaft, vol. XXXIII. Bern: Stämpflichen Buchdruckerei, 1881, parte III, n. 26, 18. Juni 1881, pp. 109-318.

______. Bürgerliches Gesetzbuch vom 18. August 1896 nebst dem Einführungsgesetze vom 18. August 1896: München, Beck, 1907.

GLENN, H. Patrick. Legal Traditions of the World. Sustainable Diversity in Law. Oxford: Oxford University Press, 2014.

GOMES, Orlando. Contratos. Rio de Janeiro: Forense, 2008.

GROTII, Hugonis. De iure bellis ac pacis libri tres. In quibus naturæ & gentium: item iuris publici præcipua explicantur. Parisiis: Apud Nicolaum Buon, 1625.

GUÉNOUX, Charles. Traité de droit romain. 8 voll. Paris: Firmin Didot Frères, 1840-1851.

GUZMÁN BRITO, Alejandro. La codificación civil en Iberoamerica. Siglos XIX y XX. Santiago-Chile: Editorial Juridica de Chile, 2000.

______. Andrés Bello (1781-1865). In: DOMINGO, Rafael (ed.). Juristas Universales. Madrid-Barcelona: Marcial Pons, 2004. Vol. III, pp. 84-88.

______. Nikolaus Vigel (Vigelius) (1529-1600). In: DOMINGO, Rafael (ed.). Juristas Universales. Madrid-Barcelona: Marcial Pons, 2004. Vol. II, pp. 238-240.

______. Acto, negocio, contrato y causa en la tradición del Derecho Europeo e Iberoamericano. Cizur Menor: Thomson-Aranzadi, 2005.

HAFERKAMP, Hans-Peter, ‎ REPGEN, Tilman (hg.). Usus modernus pandectarum. Römisches Recht, Deutsches Recht und Naturrecht in der Frühen Neuzei. Klaus Luig zum 70. Geburtstag. Köln Weimar Wien: Böhlau, 2007.

HEINECIUS, Iohannes Gottlieb. Elementa iuris civilis secundum ordinem Institutionum. In: Operum. Genevae: Sumptibus fratrum de Tournes, 1768, vol. V.

______. Recitiationes in Elementa iuris civilis secundum ordininem Institutionum. In: Operum. Genevae: Sumptibus fratrum de Tournes, 1768, vol. V.

HERZOG, Benjamin. Anwendung und Auslegung von Recht in Portugal und Brasilien. Eine rechtsvergleichende Untersuchung aus genetischer, funktionaler und postmoderner Perspektive. Zugleich ein Plädoyer für mehr Savigny und weniger Jehring. Tübingen: Mohr Siebeck, 2014.

HESPANHA, António Manuel. Porque è e em que consiste um direito colonial brasileiro. In: Quaderni Fiorentini, 35.1 (2006), pp. 59-81.

KANT, Immanuel. Die Metaphysik der Sitten. I, Metaphysische Anfangsgründe der Rechtslehre. Könisberg: Friedrick Nicolosius, 1798.

KARAM, Munir. O processo de codificação do direito civil brasileiro (da Consolidação de T. de Freitas ao projecto Beviláqua). O sistema do Esboço. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). AugustoTeixeira de Freitas e il diritto latinoamericano. Atti del Congresso internazionale del centenario di Augusto Teixeira de Freitas: Roma, 12/14 dicembre 1983. Padova: CEDAM, 1988, pp. 319-339.

LAGUS, Conradus. Iuris utriusque traditio methodica. Francofurti: apud Chrystophorum Egenolphum, 1543

______. Iuris utriusque traditio methodica. Lugduni: apud Antonium Gryphium, 1592.

LANDO, Ole, BEALE, Hugh. The Principles of European Contract Law. Part 1, Performance, Non-performance and Remedies. Dordrecht: London, 1995.

LEAL, Adisson, BORGES, João Paulo. O Código Civil de 1916: tão liberal quanto era lhe permitido ser. In: Revista Brasileira de História do Direito, 3.1 (2017), pp. 16-35.

LECOMTE, Catherine. Blondeau Jean-Baptiste-Antoine-Hyacinthe. In: ARABEYRE, Patrick, HALPÉRIN, Jean-Louis, KRYNEN, Jacques. Dictionnarie historique des juristes français (XIIe-XIIIe siècle). Paris: PUF, 2007, pp. 90-91.

LEIBNITZ, Godofredus Guilielmus. Nova methodus discendae docendaeque jurisprudentiae. Francofurti: Zunnerus, 1667. In: VON LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm. Il nuovo metodo di apprendere ed insegnare la giurisprudenza. In base ai principi dell’arte didattica premessi nella parte generale, ed alla luce dell’esperienza. Saggio introduttivo, traduzione e note di C. M. de Iuliis. Milano: Giuffrè, 2012.

LEYSSER LUGGI, León H. De la admiración a la recepción crítica: el apagado eco de la codificación del Derecho Privado europeo en América Latina, in Ius et Veritas, XXI.42 (2011), pp. 28-53.

LEVAGGI, Abelardo. Manual de historia del derecho argentino (castellano, indiano, nacional). Vol. II, Buenos Aires: Depalma, 1987.

LO RE POUSADA, Estevan. A obra de Augusto Teixeira de Freitas e a conformação de um direito tipicamente brasileiro. Sua genialidade compreendida como conciliação entre inovação sistematica e acuidade historica. In: Revista da Faculdade de Direito da Universidade de São Paulo, 104 (2007), pp. 89-98.

LUIG, Klaus. Heineccius, Johann Gottlieb (1681-1741). In: STOLLEIS, Michael (hg.). Juristen, Ein biographisches Lexikon Von der Antike bis 20.Jahrhundert. München: Beck, 2001, pp. 289-290.

MACKELDEY, Ferdinan. Lehrbuch der Institutionen des heutigen Römishen Rechts, vol. II. Leipzig: Gießen, 1814 (= Manuel de droit romain, contenant la théorie des Institutes. Trad. BEVING, Jules. Bruxelles: Société Typographique Belge, 1837).

MARQUES, Claudia Lima. Cem anos de Código Cil Alemão: O BGB de 1896 e o Código Civil Brasileiro de 1916. In: Revista da Faculdade da UFRGS, 1 (1997), pp. 71-97.

MARTINS-COSTA, Judith, BRANCO, Gerson Luiz Carlos. Diretrizes teóricas do novo código civil brasileiro. São Paolo: Saraiva, 2002.

MASI, Antonio. Inadempimento (premessa storica). In: Enciclopedia del diritto, vol. XX. Milano: Giuffrè 1970, pp. 858-860.

MAYNZ, Carl. Éléments de droit Romain. Bruxelles-Paris: Decq-Durand, 1856.

MAZEROLL, Theodor. Lehrbuch der Institutionen des Römishen Rechts. Leipzig: Johannes Ambrosius Barth, 1839 (= Précis d'un cours sur l'ensemble du Droit privé des Romains. Trad. PELLAT, Charles-Auguste. Paris: G. Thorel, 1840).

MAZZACANE, Aldo. Scienza, logica e ideologia nella giurisprudenza tedesca del secolo XVI. Milano: Giuffrè, 1971.

MEIRA, Sílvio. Teixeira de Freitas o jurisconsulto do Império. Brasilia: CEGRAF, 1983.

______. O jurisconsulto brasileiro Augusto Teixeira de Freitas em face do direito universal. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). AugustoTeixeira de Freitas e il diritto latinoamericano. Atti del Congresso internazionale del centenario di Augusto Teixeira de Freitas: Roma, 12/14 dicembre 1983. Padova: CEDAM, 1988, pp. 71-81.

______. Clóvis Bevilacqua: sua visa, su obra. Fortaleza: Edições Universidade Federal do Ceará, 1990.

MOREIRA ALVES, José Carlo. A formação romanistíca de Teixeira de Freitas e sua espírito inovador. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). AugustoTeixeira de Freitas e il diritto latinoamericano. Atti del Congresso internazionale del centenario di Augusto Teixeira de Freitas: Roma, 12/14 dicembre 1983. Padova: CEDAM, 1988, pp. 17-39.

______. O novo Código Civil Brasileiro. Principais inovações na disciplina do negócio jurídico e suas bases romanítsticas. In: Diritto@Storia, 5 (2006).

______. O papel de Teixeira de Freitas na formação do direito brasileiro. In: Revista Brasileira de Direito Comparado, 34 (2008), pp. 141-151.

MOISSET DE ESPANÉS, Luis. Dalmacio Véles Sarsfield (1800-1875). In: DOMINGO, Rafael (ed.). Juristas Universales. Madrid-Barcelona: Marcial Pons, 2004, Juristas Universales. Vol. III, pp. 161-165.

NEVES, Marcelo. Ideas in Another Place? Liberal Constitution and the Codification of Private Law at the turn of 19th Century in Brazil. In: POLOTTO, María Rosario, KEISER, Thorsten, DUVE, Thomas (curr.). Derecho privado y modernización. América Latina y Europa en la primera mitad del siglo XX. Frankurt am Main: Max Planck Institute for European Legal History, 2015, pp. 47-81.

PADOA SCHIOPPA, Antonio. A History of Law in Europe. From the Early Middle Agess to the Twentieth Century. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.

PALADINI, Mauro. L’atto unilaterale di risoluzione per inadempimento. Torino: Giappichelli, 2013.

PAUL, Wolf. Freitas, Augusto Teixeira de (1816-1883). In: STOLLEIS, Michael (hg.). Juristen, Ein biographisches Lexikon Von der Antike bis 20.Jahrhundert. München: Beck, 2001, pp. 225-226.

PECORELLA, Corrado. Consolidazione e codificazione in una esperienza brasiliana. In: Teixeira de Freitas e il diritto latinoamericano, pp. 221-239.

PEREIRA DA SILVA, Caio Mário. Instituções de direito civil. Vol. III. Rio de Janeiro: Forense, 2012.

PETRONIO, Ugo. Risoluzione (diritto intermedio). In: Enciclopedia del diritto, vol. XL. Milano: Giuffrè 1989, pp. 1293-1307.

______. Sinallagma e analisi strutturale dei contratti all’origine del sistema contrattuale moderno. In: BARTON, John (ed.). Towards a General Law of Contract. Berlin: Duncker & Humblot, 1990, pp. 215-147.

PORTOGALLO. Ordenaçoes Filipinas (qui consultate in MENDES DE ALMEIDA, Cândido. Rio de Janeiro: s.e., 1870).

______. Estatutos de Universidade de Coimbra compilados debaixo da immediata e suprema inspecção de El Rei D. José I. nosso senhor, pela Junta de Providencia Literaria creada pelo mesmo senhor. Lisboa: Regia officina Typographica, 1772. Vol. II.

______.Alvará derogando a Ordinação do Liv.4 Tit. 5 § 2. para que o vendedôr habita fide de pretio só possa demandar o preço, 4 septembro 1810. In: DELGADO DA SILVA. Collecção da Legislação Portugueza, vol. V, Legislação de 1802 a 1810. Lisboa: Typografia Maigrense, 1826, pp. 903-904.

______. Lei declarando a authoridade do Direito Romano, e Canonico, Assentos, Estilos, e Costumes. In: DELGADO DA SILVA, Antonio. Collecção da legislação portugueza desde a ultima compilaçao das Ordenaçoes. Vol. II, Legislação de 1763 a 1774. Lisbona: Typografia Maigrense, 1829, pp. 407-415.

POVEDA VELASCO, Ignacio Maria. Augusto Teixeira de Freitas (1816-1883). In: DOMINGO, Rafael (ed.). Juristas Universales. Madrid-Barcelona: Marcial Pons, 2004. Vol. III, pp. 276-277.

POVEDA, Ignacio. Clóvis Bevilacqua (1859-1944). In: DOMINGO, Rafael (ed.). Juristas Universales. Vol. III. Madrid-Barcelona: Marcial Pons, 2004. Vol. III, pp. 728-730.

PRUSSIA. Allgemeines Landrecht für die Preußischen Staaten. Berlin: Pauli, 1794.

REALE, Miguel. Humanismo e realismo jurídico de Teixeira de Freitas. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). AugustoTeixeira de Freitas e il diritto latinoamericano. Atti del Congresso internazionale del centenario di Augusto Teixeira de Freitas: Roma, 12/14 dicembre 1983. Padova: CEDAM, 1988, pp. 41-48.

RODRIGUES, Otávio Luiz Júnior. A influência do BGB e da doutrina alemã no direito civil brasileiro do Século XX. In: Revista dos Tribunais, 102 (2013), pp. 79-155.

ROSADO DE AGUIAR, Ruy. Prefácio. In: Consolidação das Leis Civis. Prefácio de Ruy Rosado de Aguiar. Vol. I. Brasilia: Senado Federal, Conselho Editorial, 2003, pp. XIII-XXIV.

SALDANHA, Nelson. História e sistema em Teixeira de Freitas. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). AugustoTeixeira de Freitas e il diritto latinoamericano. Atti del Congresso internazionale del centenario di Augusto Teixeira de Freitas: Roma, 12/14 dicembre 1983. Padova: CEDAM, 1988, pp. 51-70.

SCHIPANI, Sandro. I codici latinoamericani della ‘transfusión del diritto romano e dell’indipendenza. Verso codici della ‘mezcla’ e ‘codici tipo’. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). Dalmacio Vélez Sarsfiled e il diritto latinoamericano. Padova: CEDAM, 1991, pp. 645-684.

SCHMIDT, Jan Peter. Zivilrechtskodifikation in Brasilien. Strukturfragen und Regelungsprobleme in historisch-vergleichender Perspektive. Tübingen: Mohr Siebeck, 2009.

SOLEIL, Sylvain. Pourquoi comparait-on les droits au XIXe siècle? In: Clio@Themis. Revue élecronique d’histoire du droit, 13 (2017).

SOMMA, Alessandro. Le parole della modernizzazione latinoamericana. Centro, periferia, individuo e ordine. In: POLOTTO, María Rosario, KEISER, Thorsten, DUVE, Thomas (curr.). Derecho privado y modernización. América Latina y Europa en la primera mitad del siglo XX. Frankurt am Main: Max Planck Institute for European Legal History, 2015, pp. 11-46.

REIS, Thiago. Teixeira de Fretas, lector de Savigny. In: Revista de historia del derecho, IL (2015), pp. 81-122.

ROSSI, Filippo. Tra Europa e America Latina. Il ‘ripudio’ della condición resolutoria implícita nel Código Civil argentino (1869): radici, modelli, convergenze e divergenze. In: Historia et Ius, rivista di storia giuridica dell’età medievale e moderna, 12 (2017), paper 11.

ROSTI, Marzia. L’evoluzione giuridica dell’Argentina indipendente 1810-1950. Milan: Unicopli, 1994.

ROWAN, Solène. Remedies for Breach of Contract. A Comparative Analysis of the Protection of Performance. Oxford: Oxford University Press, 2012, pp. 109-115.

______. Termination for Contractual Non-performance. In: CARTWRIGHT, John, WHITTAKER, Simon (eds). The Code Napoléon Rewritten: French Contract Law after the 2016 Reforms. Oxford: Hart Publishing 2017, pp. 317-335.

SACCO, Rodolfo. La risoluzione per inadempimento. In: SACCO, Rodolfo, DE NOVA, Giorgio. Il contratto. In: RESCIGNO, Pietro (cur.). Trattato di diritto privato, vol. X. Torino: UTET, 2016, pp. 1563-1645.

SALGADO MASCARELLI, Gisele. Discussões legislativas do Código Civil de 1916: Uma revisão historiográfica. In: Âmbito Jurídico, 96, (2012), http://www.ambito-juridico.com.br/ site/index.php?n_link =revista_artigos_leitura&artigo_id=10972.

SCHLOSSER, Hans. Neuere Europäische Rechtsgeschichte. Privat- und Strafrecht vom Mittelalter bis zur Moderne, München, Beck, 2014.

SCHRÖDER, Jan. Heineccius, Fundamentals of Civil Law. In: DAUCHY, Serge, MARTYN, Georges, MUSSON, Anthony PIHLAJAMÄKI, Heikki, WIJFFELS, Alain (curr.). The Formation and Transmission of Western Legal Culture. 150 Books that Made the Law in the Age of Printing. Switzerland: Springer, 2016, pp. 258-261.

SPECK, Ulrich. Althusius, Johannes (1557/63-1638). In: STOLLEIS, Michael (hg.). Juristen, Ein biographisches Lexikon Von der Antike bis 20.Jahrhundert. München: Beck, 2001, pp. 31-33.

STORTI, Claudia. Il ritorno alla reciprocità di trattamento. Profili storici dell’art. 16, primo comma disp. prel. del codice civile del 1942. In: I cinquant’anni del codice civile: Atti del Convegno di Milano, 4-6 giugno 1992. Vol. II, Comunicazioni. Milano: Giuffrè, 1993, pp. 501-557.

TALAMANCA, Mario. Vendita (diritto romano). In: Enciclopedia del diritto, vol. XLVI. Milano: Giuffrè, 1993, pp. 303-475.

TEICHMANN, A. Marezoll, Gustav Ludwig Theodor. In: Allgemeine Deutsche Biographie. Vol. XX. Leipzig: Duncker & Humblot, 1884, pp. 315-316.

TEIXEIRA DE FREITAS, Augusto. Consolidação das Leis Cívis. In: Consolidação das Leis Cívis. Prefácio de Ruy Rosado de Aguiar. Vol. I. Brasilia: Senado Federal, Conselho Editorial, 2003.

______. Codígo civil, Esbôço. In: CARNEIRO, Levi. Rio de Janeiro: Ministério da Justiça e Negócios Interiores, 1952.

TRIMARCHI, Pietro. Il contratto: inadempimento e rimedi. Milano: Giuffrè, 2010.

VERONESE, Alexandre. Entre os dispositivos conceituais e a gramática: o direito e a política na formação do Código Civil de 1916. In: Escritos. Revista da Fundação Casa de Rui Barbosa, 6 (2012), pp. 297-338.

VIARO, Silvia. Corrispettività e adempimento nel sistema contrattuale romano. Padova: CEDAM, 2011.

VIGELIUS, Nikolaus. Iuris civilis absolutissima methodus. Basileae: per Joannem Oporinum, 1561.

VILLARD, Pierre. La tradition juridique française dans l’ouvre de Teixeira de Freitas. In: SCHIPANI, Sandro (cur.). AugustoTeixeira de Freitas e il diritto latinoamericano. Atti del Congresso internazionale del centenario di Augusto Teixeira de Freitas: Roma, 12/14 dicembre 1983. Padova: CEDAM, 1988, pp. 269-287.

VON BAR, Christian, CLIVE, Eric, SCHULTE-NÖLKE, Hans (eds.). Draft of Common Frame of Reference (DCFR). Münich: Sellier European Law Publishers, 2009.

VON SAVIGNY, Franz Carl. System des heutigen römischen Rechts. Vol. I. Berlin: Veit und Comp., 1840.

______. Das Obligationenrecht als Theil des heutigen Römischen Rechts. Vol. I, Berlin: Veit und Comp., 1851.

VON STINTZING, Johann August Roderich. Geschichte der deutschen Rechtswissenschaft. vol. I. Münich-Leipzig: Oldenbourg, 1880.

______. Mackeldey Ferdinand. In: Allgemeine Deutsche Biographie. Vol. XX. Leipzig: Duncker & Humblot, 1884, pp. 13-16.

VON STINTZING, Roderich, LANDSBERG, Ernst. Geschichte der deutschen Rechtswissenschaft. Vol. III. München und Leipzig: R. Oldenbourg, 1884.

VULTEIUS, Hermannus. Jurisprudentia romana a Iustiniano composita libri II. Marpurgi: Typis Pauli Egenolphi, 1590.

______. Dialectices Iuris Civilis Libri III. Basileae: ex Officina Oporiniana, 1573.

WIEACKER, Franz. Storia del diritto privato e moderno. Trad. SANTARELLI, Umberto, FUSCO, Sandro A. Vol. I. Milano: Giuffrè, 1980.

ZIMMERMANN, Reinhard. The Law of Obligations. Roman Foundations of the Civilian Tradition. South Africa-Boston: Juta & Co.-Kluwer, 1992.

Downloads

Publicado

2019-06-18

Edição

Seção

Artigos